Wanneer mensen hun leefstijl veranderen, ervaren ze vaak eerst een dip: vermoeidheid, prikkelbaarheid of zelfs een tijdelijke verslechtering van hun mentale en fysieke gezondheid. Dit kan ontmoedigend zijn, maar het is een normaal en wetenschappelijk verklaarbaar proces. Bovendien kan het zo zijn dat iemand in eerste instantie geen intrinsieke motivatie voelt om in beweging te komen. In dat geval kan externe motivatie een belangrijke eerste stap zijn. Gelukkig is er een krachtige manier om deze fase te doorbreken: beweging. In deze blog leggen we uit waarom je je eerst slechter kunt voelen voordat je je beter voelt en hoe bewegen je helpt om sneller de voordelen van een gezonde leefstijl te ervaren.
Waarom voel je je eerst slechter bij een leefstijlverandering?
1. De U-curve van herstel
Veel veranderingen in gezondheid volgen een U-curve: je voelt je eerst minder goed voordat je de positieve effecten ervaart. Dit komt doordat het lichaam en de geest zich moeten aanpassen aan nieuwe gewoonten. Bijvoorbeeld, als je stopt met suiker of ultra bewerkt voedsel, kun je ontwenningsverschijnselen krijgen zoals hoofdpijn, stemmingswisselingen en vermoeidheid. Dit fenomeen is vergelijkbaar met detox-effecten die in verschillende medische studies worden beschreven.
2. Homeostase en stressreacties
Je lichaam probeert altijd een evenwicht (homeostase) te behouden. Wanneer je iets verandert – zoals gezonder eten of meer bewegen – kan dit aanvankelijk stress veroorzaken. Dit wordt allo statische belasting genoemd: een tijdelijke verhoogde belasting van het lichaam die nodig is om een nieuwe balans te vinden (McEwen, 1998).
3. Neuroplasticiteit en oude gewoonten loslaten
Je hersenen passen zich continu aan, maar dit kost tijd. Wanneer je ongezonde gewoonten vervangt door gezondere keuzes, moeten oude neurale netwerken afsterven en nieuwe worden gevormd. Dit kan tijdelijke mentale onrust of vermoeidheid veroorzaken, maar het is een cruciaal onderdeel van gedragsverandering (Doidge, 2007).
Beweging als katalysator voor herstel
De sleutel tot een soepelere overgang naar een gezonde leefstijl is beweging. Hier zijn een paar redenen waarom bewegen helpt om door de ‘dip’ heen te komen en je sneller beter te voelen:
1. Vermindering van stress en ontstekingen
Bewegen verlaagt stresshormonen zoals cortisol en adrenaline en vermindert ontstekingsmarkers zoals CRP en IL-6 (Pedersen & Saltin, 2015). Dit versnelt het aanpassingsproces en helpt je sneller fitter en energieker te voelen.
2. Stimulatie van geluk hormonen
Lichaamsbeweging zorgt voor de aanmaak van endorfines en dopamine, die een positief effect hebben op je stemming en motivatie. Dit kan helpen om ontwenningsverschijnselen van ongezonde gewoonten te verminderen (Meeusen & De Meirleir, 1995).
3. Snellere neuroplasticiteit en gedragsverandering
Aerobe beweging verhoogt de productie van BDNF (brain-derived neurotrophic factor), een eiwit dat helpt bij de groei en aanpassing van hersencellen. Dit vergemakkelijkt gedragsverandering en helpt je nieuwe gewoonten sneller eigen te maken (Ratey, 2008).
4. Versterking van zelfvertrouwen en motivatie
Door kleine successen te behalen met beweging – zoals een dagelijkse wandeling of een korte workout – bouw je vertrouwen op in je vermogen om veranderingen vol te houden. Dit vergroot de kans dat je ook andere gezonde gewoonten behoudt (Bandura, 1997).
Hoe begin je met bewegen?
Wil je optimaal profiteren van de voordelen van beweging tijdens je leefstijlverandering? Begin dan met kleine, haalbare stappen:
- Maak dagelijks een korte wandeling van 15-30 minuten als start, met als doel om uiteindelijk de beweegnorm van 60 minuten per dag te halen.
- Doe lichte krachttraining of yoga om zowel je lichaam als geest te ondersteunen.
- Beweeg buiten in de natuur voor extra ontspanning en mentale helderheid.
- Bouw het rustig op: consistentie is belangrijker dan intensiteit.
